Kan Vlaams Belang kiezers met migratieachtergrond overtuigen met conservatieve standpunten? Nee, blijkt uit onderzoek én eerdere verkiezingen (2024)

De standpunten van Vlaams Belang rond hom*oadoptie of onderwijs over gender krijgen de afgelopen dagen veel aandacht in verschillende programma’s.

In De zevende dag zei voorzitter Tom Van Grieken vorige week dat zijn partij niet gelooft dat gender bestaat. In ‘Het conclaaf’ op VTM voegde hij daaraan toe dat zijn partij “geen voorstander is van hom*oadoptie”, maar dat recht niet wil terugdraaien.

Gisteren bleek in het programma ‘Eerste keus’ ook dat de fractieleider van Vlaams Belang, Chris Janssens, het eens was met een vraag van een moslimleerling, Eli, die vindt dat kinderen in de kleuterklas nog niet moeten horen dat twee meisjes elkaar mogen kussen.

Bekijk: Carl Devos (UGent) ziet een strategie achter de uitspraken van Vlaams Belang over bijvoorbeeld gender:

Zo’n onderzoek bij de vorige verkiezingen wees alvast niet in die richting. In 2018 peilde onderzoekster Samira Azabar naar het stemgedrag van moslims bij de lokale verkiezingen van 14 oktober 2018.

Uit de antwoorden van 462 mensen die zichzelf als moslim identificeren, bleek dat slechts 0,4 procent “extreemrechts” stemde. Kijken we enkel naar de 169 Vlaamse moslim-respondenten, gaf toen 0,6 procent aan dat ze “extreemrechts” stemden, tegenover 4,7 procent bij niet-moslims in de survey.

“Dat conservatieve ethische standpunten worden geformuleerd door Vlaams Belang, daar zullen sommige conservatieve moslims zich misschien wel in herkennen”, zegt Azabar, die vandaag voor de Radboud Universiteit in Nederland werkt. “Of het ook hun stemgedrag zal bepalen, dat betwijfel ik.”

“Uit ons onderzoek bleek al dat het standpunt rond migratie, discriminatie en sociaal-economische thema’s veel zwaarder doorweegt. Bovendien zien we dat de Palestina-kwestie de stemkeuze van moslims hoogstwaarschijnlijk zal beïnvloeden. Deze elementen verklaren dan ook het linkse stemgedrag van moslims”, aldus Azabar.

De KU Leuven onderzocht recenter specifiek het stemgedrag van kiezers met Marokkaanse en Turkse roots in de regio Antwerpen. Het gaat dan om kiezers die zelf een Marokkaanse of Turkse afkomst hebben, of waarbij minstens 1 van de 2 ouders in Marokko of Turkije is geboren.

Het onderzoek, dat weliswaar nog niet gepubliceerd is, wijst erop dat 0,3 procent van de Antwerpse respondenten met Marokkaanse of Turkse roots aangeeft dat ze op Vlaams Belang zouden stemmen ‘mochten er vandaag lokale verkiezingen zijn’.

Dat ligt in de lijn van resultaten in eerdere publicaties van de KU Leuven over het onderwerp. Een peilingbij 482 Antwerpse kiezers met roots in Marokko of Turkije in 2014 toonde dat minder dan 1 procent van die groep voor Vlaams Belang stemde.

Voor de Vlaamse verkiezingen ging het om 0,81 procent van de respondenten, voor de federale verkiezingen 0,59 procent en voor de Europese 0,61 procent. In 2014 scoorde Vlaams Belang voor de drie verkiezingen meer dan 7 procent in Antwerpen.

Onderzoeker Gülseli Baysu (Queen’s University Belfast) ging nog een stap verder en bekeek of praktiserende moslimkiezers met Turkse roots in 2014 vaker voor Vlaams Belang stemden dan niet-praktiserende moslims. Dat bleek niet het geval. “Als het om verkiezingen in België gaat, lijkt hoe religieus iemand is geen invloed te hebben op wie hij of zij stemt”, zegt Baysu.

In Nederland woedde dezelfde discussie na de verkiezingen van november 2023. “Meteen na de verkiezingen ontstond een soort ‘hype’ of zelfs een ‘hoax’ dat veel moslims voor PVV (de radicaal-rechtse partij van Geert Wilders, red.) zouden hebben gestemd”, zegt hoogleraar sociologie Niels Spierings van de Radboud Universiteit.

“Dat ging rond, vaak op basis van anekdotes. Schrijfster Lale Gül zei bijvoorbeeld op tv dat ze veel geluiden van moslims hoorde die op de PVV hadden gestemd”, zegt Spierings. “Maar voor een grote moslimstem voor PVV is geen enkel statistisch bewijs.”

“Uit het Nationaal Kiezersonderzoek na de verkiezingen van 2023 bleek dat iets meer moslims voor PVV hebben gestemd dan 2 jaar geleden, maar dat geldt voor heel Nederland. Het gros van de moslims in Nederland stemt nog steeds voor een links-progressieve partij of voor een partij die voor zulke minderheden opkomt, zoals Denk”, aldus Spierings.